1.NAFAKANIN ÖDENMEMESİ VE TAZYİK HAPSİ NEDİR?

Nafaka kısaca, boşanma sonucu yoksulluğa düşen taraf için ve/veya velayeti taraflardan birinde olan müşterek çocuklar için diğer tarafın yaptığı yardım ödemesidir.  

Hukukumuzda nafaka öncelikli alacak olarak değerlendirilir ve nafaka ödenmemesine ilişkin cezai yaptırımlar söz konusudur.

2.NAFAKA NASIL TAHSİL EDİLİR?

Boşanma davası sırasında hükmedilen tedbir ve/veya iştirak nafakaları, nafaka yükümlüsü tarafından ödenmediği taktirde, nafaka alacaklısı söz konusu nafakalara ilişkin duruşma zaptı ya da ara karar evrakı ile icra dairesine başvurarak ilamsız takip başlatarak cebri icra ile tahsilat yapabilir.

Boşanma davası sonucu verilen kararda belirtilen yoksulluk/iştirak nafakalarına ilişkin tahsilatlar aynı şekilde icra dairesine mahkeme kararı ile başvurularak tahsil edilir.

Birikmiş nafaka borcu aynı şekilde icra takibi başlatılarak talep edilebilir. Ancak birikmiş nafaka alacağı geriye dönük 10 yıllık zamanaşımına tabiidir. 10 yıldan eski nafaka borcu için icra takibi başlatılamaz.

3.NAFAKANIN ÖDENMEMESİNE İLİŞKİN YAPTIRIMLAR VE TAZYİK HAPSİ NEDİR?

İcra İflas Kanunu’nun 344. Maddesinde nafaka ödenmemesine ilişkin cezai yaptırım uygulanacağı hüküm altına alınmıştır;

“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikayeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.

Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”

İşbu kanun hükmü ve ilgili diğer hükümlere göre, nafakanın ödenmemesi sebebiyle icra şikayetinde bulunulması hususunda bir takım ön koşullar vardır,

1-Kesinleşmiş bir icra takibi olması gerekir.

2-Ödeme emrinin tebliğ edilmesinin üzerinden 1 ay geçmiş olması gerekir.  

3-Şikayet nafaka borcunun muacceliyetinden itibaren 3 ay içerisinde yapılmalıdır.

4-Şikayet yalnızca ödenmemiş aylara ilişkin yapılmalıdır, birikmiş nafaka borcuna ilişkin şikayet yapılamaz.

Yukarıda belirtilen şartların gerçekleşmiş olması halinde yapılan şikayet sonucu nafaka borçlusu aleyhine en az 3 ay tazyik hapsine hükmedilir. Borçlu cezanın infazı sırasında nafaka borcunu öderse tahliye edilir.

Eğer şikayet sonucu yargılama devam ederken, nafakanın artırılması, azaltılması ya da kaldırılması talepli bir yargılama derdest ise ve borçlu bu sebeplerle nafaka ödemediğini ileri sürerse, cezanın ertelenmesine karar verilebilir.

4.TAZYİK HAPSİ NEDİR?

Tazyik hapsi, kişinin kanundan kaynaklanan yükümlülüğünü yerine getirmesi için bir işi yapmaya/yapmamaya veya bir şeyi vermeye mecbur zorlamak maksatlı uygulanan cezaevi yaptırımıdır. 

Tazyik hapsi İcra ve İflas Kanununun bazı maddelerinde ve Ailenin Korunması ve Kadına karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunda bulunmaktadır.

Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 30/01/2019 tarihli, 2018/8456 E.  ,  2019/1133 K. sayılı ilamı

Nafaka borcunun ihlali suçundan sanık ...'ın, 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu’nun 344. maddesi gereğince 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılmasına dair ....2. İcra Ceza Mahkemesinin 08/03/2018 tarihli ve 2017/1628 Esas, 2018/503 Karar sayılı kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 10/12/2018 gün ve 94660652-105-20-11921-2018-Kyb sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekindeki dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 14/12/2018 gün ve KYB.2018/100601 sayılı ihbarnamesi ile Dairemize gönderilmekle okundu.
Anılan ihbarnamede;
Dosya kapsamına göre, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 19/04/2005 tarihli ve 2005/17-7 esas, 2005/37 sayılı kararında belirtildiği üzere, 5358 sayılı Kanun’la değişik 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenen ve şikayete tabi bulunan nafaka hükmüne uymamak suçunun oluşabilmesi için, nafaka ödenmesinin kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanması, aylık nafakanın tahsili için icra takibine başlanılmış ve icra emrinin borçlu-sanığa tebliğ edilmiş olması, borçlunun ilamda yazılı ödeme koşullarına uymaması, aylık nafakaya hükmedilmesi halinde icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlemiş en az bir aylık cari nafaka borcunun bulunması, borçlu-sanık tarafından nafakanın kaldırılması veya azaltılması hususunda açılmış bir davanın bulunmaması, dava açılmış ise sonuçlanmış olması ve şikayet hakkının suçun işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve her halde işlenmesinden itibaren 1 yıl içinde kullanılması gerekmesi karşısında, somut olayda ....9. İcra Müdürlüğünün 2017/3910 sayılı takip dosyası ile birikmiş nafaka ve 2016 Haziran-Temmuz-Ağustos-Eylül aylarına ait nafaka borcunu ödenmediğinden dolayı şikayette bulunulduğu, takip talebinde cari nafaka alacağı talep edilmeyip adi alacak niteliğindeki geçmiş dönem nafaka borçlarının tahsilinin talep edildiği, bu haliyle atılı suçun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraati yerine yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesinde, isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;
Nafaka borcunu ödememe suçunun oluşabilmesi için, icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlemiş ve ödenmemiş en az bir nafaka borcunun bulunması gerektiği cihetle, şikayete konu icra dosyasında icra emrinin borçluya 18.07.2017 tarihinde tebliğ edildiği, icra emrinde, birikmiş nafaka alacağı ile birlikte, cari nafaka alacaklarının da talep edildiği, 14.09.2017 tarihli şikayet dilekçesinde 2016 yılı 10. ayından şikayet tarihine kadar olan nafaka borçlarının ödenmemesi nedeniyle şikayette bulunulduğu, bu nedenle birikmiş nafaka alacakları yanında “2017 yılı Ağustos ayına” ait cari nafaka alacağının ödenmemesi nedeniyle de şikayette bulunulduğu anlaşılmakla, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının yerinde görülmeyen kanun yararına bozma isteğinin REDDİNE, 30/01/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Nafakanın ödenmemesine ilişkin yapılacak şikayetlerde, ödenmeyen nafakaların hangi aylara ilişkin olduğu önem arz eder. Şayet yukarıda da açıkladığımız gibi, birikmiş nafakalara ilişkin takipler hakkında, nafakanın ödenmemesi sebebiyle şikayette bulunulamaz. Bu hususta bahsettiğimiz Yargıtay kararında da görüleceği üzere, şikayet konusu nafakaların en fazla 3 ay önce muaccel hale gelmiş olması gerekir. 3 aydan eski nafaka alacaklarına ilişkin şikayette bulunulduğu taktirde, söz konusu şikayet reddedilecektir.

5.ŞİKAYET NEREYE YAPILIR?

Nafaka alacaklısı, borçlunun nafaka yükümlülüğünü yerine getirmemesinden dolayı icra ceza mahkemelerine şikayette bulunur. Yetkili mahkemeler ise, nafaka alacağına ilişkin icra takibinin başlatıldığı yer icra ceza mahkemeleridir.

Avukat Busem Erdoğan İskurt

Avukat Hüseyin Acar

Reşit Hukuk&Danışmanlık