1. TÜRK VATANDAŞLIĞI NASIL KAZANILIR?
Türk vatandaşlığı doğumla, soybağının kurulmasıyla ya da doğumdan sonra yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir.
*DOĞUMLA BİRLİKTE SOYBAĞININ KURULMASIYLA TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.
*DOĞUM YERİYLE TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türkiye'de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır.
*YETKİLİ MAKAM KARARI İLE TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı;
a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip ise,
b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş ise,
c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmiş ise,
ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı yok ise,
d) İyi ahlak sahibi ise,
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabiliyorsa,
f) Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip ise,
g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamaktaysa , Türk vatandaşlığı için yetkili makamlara başvurabilir.
*TÜRK VATANDAŞLIĞININ EVLAT EDİNİLME YOLUYLA KAZANILMASI
Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir.
*EVLENME İLE TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI
Türk vatandaşı ile evlenen bir yabancı, bazı şartların gerçekleşmesi durumunda Türk vatandaşlığını kazanabilir.
2.EVLENME İLE TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASININ ŞARTLARI NELERDİR ?
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 16.maddesinde evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması hükme bağlanmıştır. Buna göre;
Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir.
Başvuru sahiplerinde;
a) Aile birliği içinde yaşama,
b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.
Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz.
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Maddeden de görüleceği üzere yabancının Türk vatandaşlığını kazanabilmesi için;
1.Evliliği 3 senedir devam etmesi gerekir.
2. Eşlerin aile birliği içerisinde yaşaması gerekir.
3. Eşlerin evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmaması gerekir.
4. Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması gerekir.
3.TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILABİLMESİ İÇİN BAŞVURU NEREYE YAPILIR?
Türk vatandaşlığının kazanılması için başvurular yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe, yurt dışında ise dış temsilciliklere yapılır. Dış temsilcilik, Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde bulunan büyükelçiliğini, başkonsolosluğunu veya konsolosluğunu ifade etmektedir.
Başvurunun, vatandaşlık kazanmak isteyen kişi tarafından ya da bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekâletname verilen kişi tarafından yapılması gerekmektedir.
Ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun bulunan kişilerin vatandaşlıkla ilgili başvuruları veli ya da vasileri aracılığıyla yapılır.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru sırasında ibraz ettikleri yabancı makamlardan alınan diploma, pasaport gibi belgelerin Türkçe tercümeli ve noter tasdikli olması gerekmektedir.
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, illerde oluşturulan vatandaşlık başvuru inceleme komisyonu tarafından yapılır.
4. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILABİLMESİ İÇİN YAPILAN BAŞVURUDA İSTENEN EVRAKLAR NELERDİR?
2010/139 Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun uygulanmasını sağlamak amacıyla çıkarılmıştır.
Yönetmeliğin 26.maddesinde başvuru için gerekli belgeler şu şekilde sıralanmıştır:
1.İsteği belirten form dilekçe.
2.Türk vatandaşı eşe ait müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği.
3.Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge.
4.Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge.
5.Yerleşim yeri Türkiye’de bulunuyor ise en son tarihli ikamet tezkeresi.
6.Herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyor ise onaylı bir örneği.
7. Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.
8. Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz.
5. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILABİLMESİ İÇİN YAPILAN BAŞVURU NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
a)Başvurunun yurt içinde yapılmış olması durumunda
Söz konusu belgelerle YURT İÇİNDE yapılan başvuruda aranan şartları taşıdığı anlaşılan yabancı adına, başvuru belgeleri ile dosya düzenlenir ve yabancı hakkında il emniyet müdürlüğünden soruşturma yapılması istenir. İl emniyet müdürlüğünce evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancının;
1. Aile birliği içinde yaşayıp yaşamadığı,
2. Evlilik birliği ile bağdaşmayacak şekilde fuhuş yapmak ve fuhuşa aracılık etmek gibi davranışlarının olup olmadığı,
3. Türk vatandaşlığını kazanmasında millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunup bulunmadığı,
hususları araştırılır ve oluşan olumlu veya olumsuz kanaat soruşturma formuna açık bir şekilde yazılır. Soruşturma formuna soruşturmaya ilişkin tutanaklar da eklenir.
Soruşturması tamamlanan yabancının dosyası il müdürlüğüne iade edilir. Dosya gerekli inceleme ve araştırma yapılmak üzere il müdürlüğünce komisyona gönderilir.
2010/139 Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 29.maddesi gereğince vatandaşlık kazanmak isteyen yabancı ve eşi, Komisyon tarafından mülakata alınır. Böylece evliliğin gerçek bir evlilik ya da Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılmış bir evlilik olup olmadığı araştırılır.
Mülakat sonucunda oluşan kanaat evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin mülakat formuna yazılır. İl müdürlüğünce dosya karar alınmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir.
b)Başvurunun yurt dışında yapılmış olması durumunda
2010/139 Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 30. Maddesinde izlenecek usul şu şekilde belirlenmiştir;
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen ve başvuru için gerekli şartları taşıyan yabancı adına başvuru belgeleri ile dosya düzenlenir.
Konsolosluk işlemlerinden sorumlu muavin konsolos veya daha üst yetkili tarafından yabancı kişi ve eşi ayrı ayrı ve birlikte, evliliğin gerçek bir evlilik ya da Türk vatandaşlığını kazanmak amacıyla yapılmış bir evlilik olup olmadığının tespiti için mülakata tabi tutulur.
Mülakat sonucunda oluşan olumlu veya olumsuz kanaat evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin mülakat formuna açık bir şekilde yazılır.
Yabancının bulunduğu devletin kanunları izin verdiği takdirde sabıka kaydı istenir ve yabancının Türk vatandaşı eşi ile evlilik kaydının resmi makamlarda bulunup bulunmadığı araştırılarak elde edilen bilgi ve belgeler dosyaya eklenir ve karar alınmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir.
İçişleri Bakanlığı da kendisine gönderilen başvurular hakkında araştırma yapmaktadır. Söz konusu araştırma sonucu değerlendirmeler olumlu ise başvuru sahibinin Türk vatandaşlığına alınmasına karar verilmekte ve nüfusa tescil kaydı için nüfus tescil formu düzenlenerek nüfus müdürlüğüne gönderilmektedir.
Nüfus müdürlüğü de kendisine gönderilen form uyarınca tescil işlemlerini yapmaktadır. Ayrıca Bakanlık tarafından verilen karar ilgilisine tebliğ etmekte, başvuru sahibinin müracaatı varsa başvurucuya nüfus cüzdanı verilmektedir.
İçişleri Bakanlığının vatandaşlık başvurusunu reddetmesi durumunda ise yargı yoluna gidilebilmektedir. Söz konusu karar bir idari işlem olduğundan kararın iptali için idare mahkemelerinde dava açılması gerekmektedir.
Stajyer Avukat Sema Nur Deveci Ustundağ
Avukat Hüseyin Acar
Reşit Hukuk&Danışmanlık
